Kế toán trong doanh nghiệp đóng vai trò không nhỏ trong hoạt động kinh doanh và phát triển của doanh nghiệp, vậy nên trách nhiệm của một kế toán trưởng càng vô cùng quan trọng.
I. Kế toán trưởng là gì?
Kế toán trưởng (hay còn gọi là Chief Accountant) là một quản lý cấp cao, người đứng đầu trong bộ phận kế toán của một đơn vị, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp,…
Kế toán trưởng là thuật ngữ được dùng cho những người được Bộ tài chính cấp phép. Họ là những người chỉ đạo, tham mưu cho ban lãnh đạo và chịu trách nhiệm chính cho các chiến lược tài chính của doanh nghiệp. Đối với những doanh nghiệp lớn, kế toán trưởng sẽ giám sát công việc của chuyên gia tài chính và họ sẽ làm việc dưới quyền của Giám đốc tài chính - CPO
Qua đó, bạn cũng có thể thấy được cơ hội nghề nghiệp của vị trí này rất lớn khi hầu hết các doanh nghiệp đều cần đến. Tuy nhiên để được cất nhắc lên kế toán trưởng, bạn cần phải trau dồi kiến thức và kỹ năng nghề nghiệp cũng như kinh nghiệm thực tế.
II. Quy định của pháp luật Việt Nam
1. Quy định chung về kế toán trưởng
Theo điều 20 Nghị định 174/2016/NĐ-CP của Chính phủ:
“1. Đơn vị kế toán phải bố trí kế toán trưởng trừ các đơn vị quy định tại khoản 2 Điều này. Trường hợp đơn vị chưa bổ nhiệm được ngay kế toán trưởng thì bố trí người phụ trách kế toán hoặc thuê dịch vụ làm kế toán trưởng theo quy định. Thời gian bố trí người phụ trách kế toán tối đa là 12 tháng, sau thời gian này đơn vị kế toán phải bố trí người làm kế toán trưởng.
Phụ trách kế toán:
a) Các đơn vị kế toán trong lĩnh vực nhà nước bao gồm: Đơn vị kế toán chỉ có một người làm kế toán hoặc một người làm kế toán kiêm nhiệm; đơn vị kế toán ngân sách và tài chính xã, phường, thị trấn thì không thực hiện bổ nhiệm kế toán trưởng mà chỉ bổ nhiệm phụ trách kế toán.
b) Các doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được bố trí phụ trách kế toán mà không bắt buộc phải bố trí kế toán trưởng.”
Còn trong điều 49 Luật kế toán số 88/2015/QH13 có quy định:
“1. Đơn vị kế toán phải tổ chức bộ máy kế toán, bố trí người làm kế toán hoặc thuê dịch vụ làm kế toán.
Việc tổ chức bộ máy, bố trí người làm kế toán, kế toán trưởng, phụ trách kế toán hoặc thuê dịch vụ làm kế toán, kế toán trưởng thực hiện theo quy định của Chính phủ.”
2. Tiêu chuẩn và điều kiện của kế toán trưởng
Theo khoản 1, điều 51 Luật kế toán số 88/2015/QH13:
“1. Người làm kế toán phải có các tiêu chuẩn sau đây:
a) Có phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, trung thực, liêm khiết, có ý thức chấp hành pháp luật;
b) Có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ về kế toán.”
Và điều 54 Luật kế toán số 88/2015/QH13, thì:
“1. Kế toán trưởng phải có các tiêu chuẩn và điều kiện sau đây:
a) Các tiêu chuẩn quy định tại khoản 1 Điều 51 của Luật này;
b) Có chuyên môn, nghiệp vụ về kế toán từ trình độ trung cấp trở lên;
c) Có chứng chỉ bồi dưỡng kế toán trưởng;
d) Có thời gian công tác thực tế về kế toán ít nhất là 02 năm đối với người có chuyên môn, nghiệp vụ về kế toán từ trình độ đại học trở lên và thời gian công tác thực tế về kế toán ít nhất là 03 năm đối với người có chuyên môn, nghiệp vụ về kế toán trình độ trung cấp, cao đẳng.
Chính phủ quy định cụ thể tiêu chuẩn và điều kiện của kế toán trưởng phù hợp với từng loại đơn vị kế toán.”
3. Đối tượng không được đảm nhận chức vụ kế toán trưởng
Trong điều 52 Luật kế toán số 88/2015/QH13 có quy định về đối tượng không được đảm nhận chức vụ kế toán trưởng như sau:
“1. Người chưa thành niên; người bị Tòa án tuyên bố hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự; người đang phải chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Người đang bị cấm hành nghề kế toán theo bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật; người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; người đang phải chấp hành hình phạt tù hoặc đã bị kết án về một trong các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, tội phạm về chức vụ liên quan đến tài chính, kế toán mà chưa được xóa án tích.
Cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, vợ, chồng, con đẻ, con nuôi, anh, chị, em ruột của người đại diện theo pháp luật, của người đứng đầu, của giám đốc, tổng giám đốc và của cấp phó của người đứng đầu, phó giám đốc, phó tổng giám đốc phụ trách công tác tài chính - kế toán, kế toán trưởng trong cùng một đơn vị kế toán, trừ doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn do một cá nhân làm chủ sở hữu và các trường hợp khác do Chính phủ quy định.
Người đang là người quản lý, điều hành, thủ kho, thủ quỹ, người mua, bán tài sản trong cùng một đơn vị kế toán, trừ trong doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn do một cá nhân làm chủ sở hữu và các trường hợp khác do Chính phủ quy định.”
Trong điều 19 Nghị định số 174/2016/NĐ-CP, có bổ sung thêm:
“1. Các trường hợp quy định tại khoản 1, 2 Điều 52 Luật kế toán.
Cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, vợ, chồng, con đẻ, con nuôi, anh, chị, em ruột của người đại diện theo pháp luật, của người đứng đầu, của giám đốc hoặc tổng giám đốc và của cấp phó của người đứng đầu, phó giám đốc hoặc phó tổng giám đốc phụ trách công tác tài chính - kế toán, kế toán trưởng trong cùng một đơn vị kế toán, trừ doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn do một cá nhân làm chủ sở hữu, doanh nghiệp thuộc loại hình khác không có vốn nhà nước và là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Người đang làm quản lý, điều hành, thủ kho, thủ quỹ, người được giao nhiệm vụ thường xuyên mua, bán tài sản trong cùng một đơn vị kế toán, trừ trường hợp trong cùng doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn do một cá nhân làm chủ sở hữu và các doanh nghiệp thuộc loại hình khác không có vốn nhà nước và là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.”
4. Trách nhiệm và quyền của kế toán trưởng
Theo điều 55 Luật kế toán số 88/2015/QH13, kế toán trưởng chịu trách nhiệm và có các quyền sau:
“1. Kế toán trưởng có trách nhiệm sau đây:
a) Thực hiện các quy định của pháp luật về kế toán, tài chính trong đơn vị kế toán;
b) Tổ chức điều hành bộ máy kế toán theo quy định của Luật này;
c) Lập báo cáo tài chính tuân thủ chế độ kế toán và chuẩn mực kế toán.
Kế toán trưởng có quyền độc lập về chuyên môn, nghiệp vụ kế toán.
Kế toán trưởng của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị sự nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước và doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, ngoài các quyền quy định tại khoản 2 Điều này còn có các quyền sau đây:
a) Có ý kiến bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán về việc tuyển dụng, thuyên chuyển, tăng lương, khen thưởng, kỷ luật người làm kế toán, thủ kho, thủ quỹ;
b) Yêu cầu các bộ phận liên quan trong đơn vị kế toán cung cấp đầy đủ, kịp thời tài liệu liên quan đến công việc kế toán và giám sát tài chính của kế toán trưởng;
c) Bảo lưu ý kiến chuyên môn bằng văn bản khi có ý kiến khác với ý kiến của người ra quyết định;
d) Báo cáo bằng văn bản cho người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về tài chính, kế toán trong đơn vị; trường hợp vẫn phải chấp hành quyết định thì báo cáo lên cấp trên trực tiếp của người đã ra quyết định hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền và không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành quyết định đó.”
III. Vai trò của kế toán trưởng trong doanh nghiệp
Kế toán trưởng có vai trò rất quan trọng trong việc theo dõi và quản lý tài chính cho một doanh nghiệp. Là một kế toán trưởng cần phải biết và thực hiện tốt các công việc liên quan đến nghiệp vụ chuyên môn tài chính theo quy định của Nhà nước.
Đối với những nghiệp vụ chuyên môn kế toán, kế toán trưởng sẽ đưa ra chiến lược phát triển phù hợp với tình hình hoạt động chung của doanh nghiệp theo từng giai đoạn. Đồng thời, theo dõi, kiểm tra hợp đồng kinh tế đảm bảo quyền lợi cho doanh nghiệp. Kịp thời đưa ra hướng xử lý cho những trường hợp làm sai nguyên tắc dẫn đến mất mát, hư hỏng tài sản cố định.
Đối với nghiệp vụ tài chính, kế toán trưởng sẽ tham mưu, cố vấn cho ban quản trị cách thức xử lý những khó khăn tài chính do quy định tài chính không phù hợp. Giám sát, quản lý nguồn vốn của doanh nghiệp với mục tiêu giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.
IV. Nhiệm vụ chung của kế toán trưởng
1. Quản lý hoạt động của bộ phận kế toán
Kế toán trưởng là người có quyền hạn cao trong bộ phận kế toán, cũng là người chịu trách nhiệm khi xảy ra vấn đề liên quan đến tài chính của doanh nghiệp. Một kế toán trưởng cần phải quản lý, đào tạo và đảm bảo hiệu suất làm việc của các kế toán viên trong cùng bộ phận. Ngoài ra còn phải đảm nhận những hoạt động khác như giao dịch với ngân hàng, áp dụng công nghệ, kỹ thuật nhằm giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, giảm chi phí, tăng tính hiệu quả.
2. Đảm bảo tính hợp pháp trong sổ sách kế toán
Kế toán trưởng của một doanh nghiệp cần phải đảm bảo được tính chính xác, kịp thời và hợp pháp đối với các số liệu lưu lại trong sổ sách kế toán, báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán hay công nợ ngân hàng. Những số liệu quan trọng này sẽ do kế toán trưởng chịu trách nhiệm khi có vấn đề phát sinh, vậy nên cần đảm bảo tính chính xác và hợp pháp.
3. Có trách nhiệm giám sát việc quyết toán
Việc quyết toán những khoản thu chi, dòng tiền, kiểm kê tài sản của một doanh nghiệp vào cuối năm sẽ ảnh hưởng ít nhiều tới doanh nghiệp. Vậy nên kế toán trường cần giám sát việc quyết toán này kỹ càng để luôn sẵn sàng khi quản lý cấp cao yêu cầu quyết toán bất cứ thời điểm nào trong năm. Việc giám sát quy trình quyết toán cũng sẽ giúp kế toán trưởng dễ dàng nắm bắt được tình hình kinh doanh, từ đó có những hành động kịp thời để giảm chi phí, tăng hiệu quả tài chính cho doanh nghiệp.
4. Lập báo cáo tài chính
Báo cáo tài chính là những văn bản tóm tắt lại kết quả của những hoạt động sản xuất kinh doanh theo quý, theo năm của doanh nghiệp. Việc lập báo cáo tài chính sẽ được thực hiện vào những khoảng thời gian quy định, hoặc khi ban lãnh đạo yêu cầu trình bày. Báo cáo tài chính có thể do kế toán trưởng trực tiếp lập hoặc giám sát kế toán viên lập.
5. Tham gia phân tích và dự báo nguồn tài chính
Việc phân tích và dự báo nguồn tài chính là một công việc quan trọng hàng đầu đối với một kế toán trưởng. Dựa trên tình hình hoạt động của doanh nghiệp, tình hình kinh tế thị trường trong nước và quốc tế để đưa ra dự báo phù hợp nhất với doanh nghiệp.
Từ đó, giúp doanh nghiệp biết được nên đầu tư thêm vào lĩnh vực nào hay cần duy trì ngân sách, nguồn vốn ở mức nào là phù hợp. Cũng như thông qua những phân tích, dự báo nguồn tài chính giúp doanh nghiệp xử lý kịp thời những rủi ro phát sinh hay khắc phục sai phạm của doanh nghiệp về tài chính.
Tin bài: Mạnh Cường